FERHENGÊ TIRKÎ-KIRMANCKÎ (ZAZAKÎ)  D


 

D
dalak
: serpez (n), helpez (n)
dadgeha bazirganîye [m] ticaret mahkemesi
dadgeha bazirganîye [m] ticaret mahkemesi
dadgeha ceza [m] ceza mahkemesi
dadgeha ceza [m] ceza mahkemesi
Dadgeha Heqanê Mêrdiman a Ewropa (DHME) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)
Dadgeha Heqanê Mêrdiman a Ewropa (DHME) Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM)
dadgeha huqûqî [m] hukuk mahkemesi
dadgeha huqûqî [m] hukuk mahkemesi
dadgeha îdarî [m] idari mahkeme
dadgeha îdarî [m] idari mahkeme
dadgeha pêardişî [m] sulh mahkemesi
dadgeha pêardişî [m] Sulh mahkemesi
dadgeha tîcaretî [m] ticaret mahkemesi
dadgeha tîcaretî[m] ticaret mahkemesi
dadgeha werêardişî [m] sulh mahkemesi
dadgeha werêardişî[m] Sulh mahkemesi
dadgehe [m] mahkeme
dadger, -e hakim
dadger, -e yargıç
dadgerîye [m] hakimlik
dadgerîye [m] yargıçlık
Danîmarka Danimarka
Dara Hênî Genç
darkutik [n] ağaçkakan
darnequr [n] ağaçkakan
dawet [n] davet
dawet kerdene davet etmek
dawetbîyaya [m] davetli
dawetbîyaye [n] davetli
dawetkerdiş [n] davet etme
dawetname [n] davetname
De nara mi waştnî ke şêro o nêşînî. Bu kez (şimdi de) ben gitmesini istiyordum o gitmiyordu
de yo -dedir (içindedir)
defter [n] defter
dej [n] acı
dej [n] ağrı
dej [n] üzüntü
dejayene acımak
dejayene ağrımak
dejayene üzülmek
dekan, -e dekan
dekanîye dekanlık
dele [m] dişi köpek
dele- .. dişi (hayvan için)
deleverge [m] dişi kurt
dem [n] zaman
deman [n] icar
deman kerdene icar etmek
demo ameyox [n] gelecek zaman
demo ameyox [n] gelecek zaman
demo hîra [n] geniş zaman
demo nikayin [n] şimdiki zaman
demo nikayin [n] şimdiki zaman
demo vîyarte [n] geçmiş zaman
demo vîyarte [n] geçmiş zaman
demo vîyarteyo dîyar [n] -di’li geçmiş zaman
demo vîyarteyo nedîyar [n] -miş’li geçmiş zaman
demo vîyarteyo nedîyar [n] -miş’li geçmiş zaman
demo vîyarteyo nedîyaro verên [n] -miş’li geçmiş zamanın hikayesi
demo vîyarteyo nedîyaro verên[n] -miş’li geçmiş zamanın hikayesi
demo vîyarteyo nikayin [n] şimdiki zamanın hikayesi
demo vîyarteyo nikayin [n] şimdiki zamanın hikayesi
demo vîyarteyo nîyetin [n] gelecek zamanın hikayesi
demo vîyarteyo nîyetin [n] gelecek zamanın hikayesi
demo vîyarteyo nîyetin [n] sanal geçmiş zaman
demo vîyarteyo nîyetin o nezdî [n] yakın sanal geçmiş zaman
demo vîyarteyo riwayetin [n] şimdiki zamanın rivayeti
demo vîyarteyo riwayetin [n] şimdiki zamanın rivayeti
demo vîyarteyo riwayetin [n] şimdiki zamanın rivayeti
demokrasî [n] demokrasi
demokrat, -e demokrat
demokratîk demokratik
dengbêj, -e ses sanatçısı
dengbêj, -e türkü söyliyen (ses sanatçısı)
dengbêj, -e şarkıcı
Depe Karakoçan
der o -dedir (içindedir)
derbe [m] darbe
derece [m] derece
derheqê hakkında
derman [n] derman
dersa deştene [m] dikiş dersi
derse [m] ders
dersxane [n] dershane
dersxane [n] derslik
des on
desin, -e onuncu
dest [n] el
dest dayene desteklemek
dest dayîş yewbînan dayanışma
dest pêkerdene başlamak
desta yewbînan girewtiş dayanışma
destane [m] destan
destankî destansal
destdayîş [n] destekleme
destgirewtene desteklemek
destgirewtiş [n] destekleme
destpêkerdiş [n] başlama
destpêkerdiş [n] başlangıç
destpêkerdişê huqûqî [n] hukuk başlangıcı
destpêkerdişê huqûqî [n] hukuk başlangıcı
deştene dikmek
deştene [m] dikiş
deştiş [n] dikme
deva [m] deve
devacêr aşağıya doğru
devacêr yokuş aşağı
devacor yokuş yukarı
devacor yukarıya doğru
deve [n] deve
dewa [m] dava
dewaker, -e davacı
dewayin, -e davalı
dewayin, -e davalı
dewe [m] köy
dewij, -e köylü
dewleta huqûqî [m] hukuk devleti
dewleta polîsî [m] polis devleti
dewlete [m] devlet
Dewletê Yewbiyayey ê Amerîka Amerika Birleşik Devletleri
deyîrbaz, -e ses sanatçısı
deyîrbaz, -e şarkıcı
deyîrbaz, -e türkü söyliyen (ses sanatçısı)
deyîre [m] türkü
deyn [n] alacak
deyn [n] borç
deyndar, -e borçlu
deyndarîye [m] borçluluk
Dêrsim [n] Tunceli
dêrsimij, -e Dersimli
di iki
Di rey ti şîy, na rey zî ez şona. İki kez sen gitttin, bu kez de ben gidiyorum
di sey iki yüz
dibistane [m] ilkokul
dibistane [m] ilkokul
didan [n] diş
didanê kursî [n] azıdişi
didanê kursî [n] azıdişi
didanê kursî [n] öğütücü dişi
didanê qirnî [n] azıdişi
didanê qirnî [n] öğütücü dişi
Dih Eruh
dije [n] kirpi
dikleyîr [n] küçük yaştaki erkek keklik
dikleyîr [n] küçük yaştaki horoz
dimaşkil [n] akrep
dimpiştik [n] akrep
dinya [m] dünya
dirbete [m] yara
dirbetin, -e yaralı
dişeme [n] pazartesi
dişmen, -e düşman
dişmenîye [m] düşmanlık
diwês on iki
diwêsin, -e onikinci
dîk [n] horoz
dîkê misrî [n] hindi
dîkê qaze [n] hindi
dîksilêman [n] ibibik kuşu
dîktator, -e diktatör
dîktatorîye [m] diktatörlük
dîploma [m] diploma
dîwan [n] divan
dîwanê edaletî [n] adalet divanı
Dîwanê Edaletî yê Laheye [n] Lahey Adalet Divanı
dîyalekte [m] lehçe
dîyar, -e belirtili
Dîyarbekir Diyarbakır
dîyin, -e ikinci
dîyin, -e ikinci
Domînîk Dominik
dorme [n] çevre
dost, -e dost
dostîye [m] dostluk
doşe [m] omuz
dozger, -e savcı
dozgerîye [m] savcılık
dram [n] dram
dramatîk, -e dramatik
dramatîze kerdene dramatize etmek
duyes on iki
dûdû [n] ibibik kuşu

 
damak:
asmênê fekî (n), aşmaqê fekî (n)  
dana:
mozik  
danışma:
mişewre (n)  
danışmak:
mişewre kerdene  
danışman:
mişawîr, -e, şêwirmend, -e  
danışmanlık:
mişawîrîye (m), şêwirmendîye (m)  
Danimarka:
Danîmarka  
darbe:
çewr (n), derbe (m)  
darp yarası:
birîna çewrî (m), birîna derbe (m)  
dava:
dewa (m)  
davacı:
dewaker, -e  
davalı:
dewayin, -e  
davet:
silayîye (m), dawet (n) 

    davet etme: silayîkerdiş (n), dawetkerdiş (n) 
     davet etmek:
silayî kerdene, dawet kerdene  
davetli:
silayîbîyaye (n), silayîbîyayîye (m); dawetbîyaye (n),
 dawetbîyaya (m)  
davetname:
silayîname (n), dawetname (n)  
dayanışma:
piştîya yewbînan girewtiş, piştî dayîş yewbînan, dest 
dayîş yewbînan, desta yewbînan girewtiş, hetê yewbînan kerdiş  
de
: zî, kî 
    Ben de biliyorum sen de. (Ez zî zana ti zî./Ez kî zonena ti kî.)    
Erzincan da kenttir. (Erzingan zî şaristan o./Erzingan kî şaristan o.)  
-dedir (içindedir):
de yo, der o  
Oğlan evdedir: Lajek keye de yo./Lajek keye der o.  
defa:
rey  
      bir iki defa:
reyê-di reyî  
derleme:
1) arêkerdiş (n) 2)arêkerde (n)  
derleme`k:
arê kerdene  
defter:
defter (n)  
değerli:
erjaya (m), erjaye (n); hêca (n), hêcaye (m)  
dekan:
dekan, -e  
dekanlık:
dekanîye  
demir:
asin (n)  
demirci:
asinkar, -e  
demircilik:
asinkarîye (m)  
demirli:
asinên, -e; asinin, -e  
demokrasi:
demokrasî (n)  
demokrat:
demokrat, -e  
demokratik:
demokratîk  
-den yapılma:
-ên, -in  
demirden yapılma:
asinên, -e; asinin, -e  
deneme:
ceribnayîş (n)  
denetleme:
kontrol (n), teftîş (n)  
denetlemek:
kontrol kerdene, teftîş kerdene  
denizatı:
estorê deryayî (n)  
denizaltı:
bota binawe (m)  
derece:
derece (m)  
derliyen:
arêkerdox, -e  
derman:
derman (n)  
dermansız:
bêderman, -e  
ders:
derse (m)  
dershane:
dersxane (n)  
Dersimli:
dêrsimij, -e              
derslik:
dersxane (n)  
destan:
destane (m)  
destansal:
destankî  
destekleme:
piştîgirewtiş (n), piştîdayîş (n), destdayîş (n),
destgirewtiş (n), hetkerdiş (n)  
desteklemek:
piştî girewtene, piştî dayene, dest dayene, 
destgirewtene, het kerdene  
deve:
deve (n), deva (m), lok (n), arwana (m) ............  
deve yavrusu:
torım, -e  
devekuşu:
eleyle (m)  
devlet:
dewlete (m)  
devlet bakanlığı:
wezaretê dewlete (n)  
devlet başkanı:
serekdewlet, -e 
     devletler genel hukuku:
huqûqê pêroyî yê dewletan (n)  
devletlerarası:
mîyandewletan 
     devletlerarası hukuk:
huqûqê mîyandewletan (n) 
     devletlerarası özel hukuk:
huqûqê arizî yê mîyandewletan (n)  
Dicle:
Pîran (n)  
dikiş:
deştene (m) 
     dikiş dersi:
dersa deştene (m)  
dikme:
deştiş (n)  
dikmek:
deştene  
diktatör:
dîktator, -e  
diktatörlük:
dîktatorîye (m)  
dil:
ziwan (n)  
dilbilgisi:
gramer (n)  
dilekçe:
waştişname (n), erzuhal (n)  
dilek-şart kipi:
raweya şertî  
-di’li geçmiş zaman:
demo vîyarteyo dîyar (n)  
diploma:
dîploma (m), şehadetname (n)  
direniş:
xoverrodayîş (n), xoverdayîş (n), xovereştiş (n)  
dirsek:
zend (n), herçeni (n)  
diş:
1) didan (n) 2) nek (n)  
azıdişi:
didanê kursî (n)  
köpekdişi:
qîlp (n)  
dişeti:
pudîye (m), goştê didanî (n)  
dişi (hayvan için):
marî, man-, dele- ..  
dişil:
makî (m) 
    dişil ad: nameyo makî (n) 
    dişil isim: nameyo makî (n)  
divan:
dîwan (n) 
    divan edebiyatı: edebîyatê dîwanî (n)  
Diyarbakır:
Dîyarbekir  
diz:
zanî (n), çok (n)  
doğa:
tebîet (n)  
doğal
: tebîî 
    doğal hukuk: huqûqo tebîî (n)  
doğu:
rojhelat (n)                
doksan:
neway  
doksanıncı:
newayin, -e  
dokuz:
new  
dokuzuncu:
newin, -e  
Dominik:
Domînîk  
domuz:
xoz, -e; kesegan, -e; xenzîr, -e  
dost:
dost, -e  
dostluk:
dostîye (m)  
döleşi
(insanda): embazek (n), hevalco (n)  
dönem (eğitim-öğretim yılının yarısı):
termîn (n), nêmserre (m) 
     birinci dönem (güz dönemi):
termînê payîzî (n) 
     ikinci dönem (bahar dönemi):
termînê wesarî (n)  
dördüncü:
çarin, -e  
dört:
çar  
dörtlük:
çarane (m), rubaî (m)  
dram:
dram (n) 
    dram yazarı: nuştoxê/nuştoxa dramî  
dramatik:
dramatîk, -e  
dramatize etmek:
dramatîze kerdene  
dudak:
lew (n)  
alt dudak:
lewo binên (n)  
alt dudağın ortasındaki ince girinti:
şirika lewî  
üst dudak:
lewo serên (n)  
durum:
rewşe (m), hal (n) 
    durum zarfı: zerfa rewşî (m)  
dün:
vizêr (n)  
dünden kalma:
vizêrên, -e: vizêrin, -e  
dünkü:
vizêrên, -e: vizêrin, -e  
dünya:
cîhan (n), dinya (m) 
    dünya edebiyatı: edebîyatê cîhanî  
düşman:
dişmen, -e  
düşmanlık:
dişmenîye (m)  
düşünce:
fikr (n)  
düve:
nale (m), nogine (m), mozike (m)  
düzenli:
biserûber, -e; întîzamin, -e, nîzamin, -e  
düzensiz:
bêserûber, -e; bêîntîzam, -e; bênîzam, -e