Ekrem Cemil Bey (1891-1974)

kurdistan cografyasında yaşayan ve yaşanan olaylarla ilgili kişilikler araştırmaları

Ekrem Cemil Bey (1891-1974)

Mesajgönderen admin » Pzr Oca 22, 2012 8:55 pm

Resim
Ekrem Cemil Bey (1891-1974)
*Ekrem Cemil Bey eşiyle birlikte Suriye yıllarında
Diyarbekirli Ahmed Cemil Paşa’nın oğullarından Kasım Begê Cemil’in oğlu olan Ekrem Cemil, 1891 yılında Diyarbekir’de doğdu. İlk eğitimini aile içinde özel öğretmenlerden aldı ve 1906 yılında aralarında Kadri ve Ömer Cemil’in de bulunduğu yakın akrabalarından beş kişiyle birlikte İstanbul’a okumaya gönderildi. İstanbul’da döneminin aydınları, Kürt cemaati üyeleriyle yakın ilişkiler geliştirdi ve Mutkili Xelil Xeyali’nin desteğiyle, Ömer Cemil’in ilk başkanlığını yapacağı Hêvî Kürt Talebe Cemiyeti’nin kurulmasında önemli roller üstlendi.
Ekrem Cemil Bey, akrabalarıyla birlikte 1912 yılının sonlarına doğru Lozan’a gider ve orada mühendislik eğitimi almaya başlar. Bu grup, Lozan’da aktif bir şekilde siyasi oluşumlar içerisinde yer alır ve Hêvî Kürt Talebe Cemiyeti’nin Lozan şubesini kurarak Avrupa’da öğrenim gören Kürt öğrencilerinin dayanışması ve rahat iletişimi için çalışmalarda bulunur. Birinci Dünya Savaşı’nın patlak vermesiyle 1914 yılında Ekrem Cemil ve amca çocukları İstanbul’a dönmek zorunda kalırlar. Bütün karşı çıkışlara rağmen Osmanlı saflarında savaş katılmak zorunda kalırlar.
Ekrem Cemil Bey, topçu başçavuşu olarak önce Çanakkale Cephesi’ne, ardından da Erzurum Cephesi’ne gönderilir. Erzurum’daki bir çarpışması sonrası ağır yaralanır ve tedavi için Diyarbekir’e, aradından kolunun kopma derecesine gelmesi üzerine 5 aylık terhis edilir. Mustafa Kemal’in Muş Cephesi’ne gönderilmesinin ardından Ahmed Cemil Paşa’nın konağında misafir kalması sonucu Ekrem Cemil ve Mustafa Kemal tanışırlar. Tekrar askere alınan Ekrem Cemil, Diyarbekir’deki Ana Karargah Komutanlığı’nda Mustafa Kemal’in yaverliğine atanır. Rusya’, Bolşevik ihtilali neticesinde Doğu Cephesi tamamen kapanınca Mustafa Kemal, Filistin Cephesi’ne gönderilince yerini Nihat Paşa’ya bırakmış, Ekrem Cemil Bey ise karargah kumandan yardımcılığına terfi eder. Nihat Paşa ile birlikte Filistin Cephesine gönderilen Ekrem Cemil Paşa buradan Halep bölgesine gönderilir. Ancak daha birliğine katılamadan, birliğinin yoğun İngiliz topçu ateşi altında tamamen yok olduğunu öğrenince hareket halindeki Mustafa Kemal’in birliklerine katılarak önce Mardin’e ardından da Diyarbakır’a gider.
1919 yılında Diyarbekir’de İstikalî Kürdistan Cemiyeti’nin yaşama geçirilmesi çalışmalarını yürütür. Cemiyet, bir matbaa satın alarak aynı yıl Gazî (Çağrı) adıyla bir gazete yayınlar. Dağkapı’daki cemiyet merkezinde Kürtler ve Kürdistan’ın istiklali ile ilgili konferanslar verilir ve Kürtçe bir çok metin basılarak ücretsiz olarak dağıtılır. Bu dönemde Kürt aydınlarıyla koordine bir şekilde çalışna Ekrem Cemil Bey Celadet ve Kamuran Bedirxan Beylerle ile birlikte yanlarında İngiliz Binbaşısı Noel’le bütün Kürt coğrafyasını gezerek, burada yaşayan Kürt ve Ermeni nüfusunun oranlarını ve niteliklerini çıkarır. Çalışmaların bitimine doğru, Mustafa Kemal’in, Malatya’daki Türk birliklerine gönderdiği bir talimatla saldırıya uğradı. Bu komisyon, birkaç başarısız suikast neticesinde bu girişimden vazgeçmek zorunda kalır ve Diyarbekir’e döner.
Siyasi faaliyetlerine Diyarbekir’de devam eden Ekrem Cemil Paşa, 1921 yılında Mustafa Kemal hükümetinin kendisine yönelik baskılarının artması üzerine Diyarbekir’i terk eder; ancak yanında misafir olarak kaldığı Hewerkan Aşireti reisi Evdilkerim Axa, onu Ankara hükümetine teslim eder. 1922 yılının büyük bir kısmını Ankara’da tutuklu olarak geçiren Ekrem Cemil Paşa, İstiklal Mahkemesi’nde yargılanıp beraat eder fakat kendisine Ankara’da ikamet zorunluluğu getirilir. Üç ay dayanabildiği bu mecburî ikametten kaçarak Diyarbekir’e döner. 1925 yılında Şeyh Said Efendi liderliğindeki milli Kürt isyanının başlaması üzerine akrabalarıyla birlikte tutuklanır ve Şark İstiklal Mahkemesi’nce Azadî örgütü üyesi olduğu iddiasıyla 10 yıl ağır hapis cezasına çarptırılarak Kastamonu Cezaevine gönderilir. 3 yıl sonra 1928’de Amcası Cemil Paşazade Ziya Bey, aile içinde para toplayarak Ekrem Cemil’i ve diğer akrabalarını cezaevinden çıkarabilmek için bir uçak satın alır ve rüşvet olarak verir. 1927 yılında Türk Teyyare Cemiyeti, Ziya Bey’e bir ‘Teyyare Madalyası’ verir.
Tahliye edilen Cemil Paşazadeler, Diyarbekir’e gönderilirken, Ekrem Cemil Paşa önce Kastamonu’da ardından İstanbul’da mecburî ikamete tabi tutulur. 1929 yılında Diyarbekir’e dönebilen Ekrem Cemil Paşa burada büyük baskılarla karşılaşır. 29 Mart 1929’da Fransa hakimiyeti altındaki Suriye’ye geçerek siyasi iltica talebinde bulunur. Burada da faal olarak siyasi mücadelesine devam eden Ekrem Cemil Paşa, başta Xoybun olmak üzere birçok örgüt ve derneğin kuruluşunda ve çalışmalarında aktif rol üstlenir. 1930 yılında Celadet Bedirxan’ın hazırladığı Latin harfleriyle Kürtçe alfabeyi eksik bularak yeni bir alfabe oluşturmak için kolları sıvar. Aralarında kendisi ve Celadet Bey’in de bulunduğu dört kişilik bir komisyon kurarak yeni bir çalışma yaparlar ve bu çalışmanın sonucunda ortaya çıkan Latin harfli Kürt alfabesi Kürtçe alfabe olarak kabul edilir.
1937 yılında Ekrem Cemil Paşa ve diğer Cemil Paşazadeler Fransızların Kürtleri, Araplara karşı kullanmalarına karşı geldikleri için Tüdmür’e sürülürler. Buradan da Şam’a sürülen Paşa’nın bu defa ki sürgünü tam 7 yıl devam eder. Suriye’de yaşamının büyük bir bölümün geçirdiği Tâlik köyünde büyük bir arazi satın alarak modern tarım yapmaya başlar. Suriye’ye ilk traktörü getirtir ve tarımda kullanır. Kurduğu köy okulunda çocuklara okuma yazma öğreterek bir kuşağın gelişiminde önemli başarılara imza atar. Ekrem Cemil’in bu mutlu günleri uzun sürmez. Suriye’deki Baas darbesinden sonra onun ve akrabalarının arazilerine el konulur ve 1967 yılından 31 Aralık 1974 yılında ölümüne kadar Şam’da zorunlu ikamete mecbur edilir.
Ekrem Cemil Paşa, kendi döneminde Kürtçe yazan az sayıdaki politikacıdan birisidir. 1972 yazdığı Dîroka Kurdistan Bi Kurtebîrî (Kısa Kürdistan Tarihi) adlı yapıtı Kuzey Kürtleri tarafından Kurmancî lehçesiyle yazılıp yayımlanan ilk tarih kitabı olma özelliğini taşır.
Wêngu Rêngî Hêrîdonî
Kullanıcı avatarı
admin
Mesaj Panosu Yöneticisi
 
Mesajlar: 211
Kayıt: Çrş Oca 28, 2009 11:30 pm
Konum: yönetici

Dön Kurdistandan Portreler

Kimler çevrimiçi

Bu forumu gezen kullanıcılar: Hiç bir kayıtlı kullanıcı yok ve 4 misafir

cron